Kişinin kullanmış olduğu akıllı telefonu elinden bırakmakta ya da kısa bir süreliğine bile olsa ondan uzaklaşmakta zorlanması, telefonun birkaç saat boyunca kullanılamayacak olması sebebiyle tedirginlik duyulması, telefonun olmaması durumlarıyla karşı karşıya kalınması durumunda nomofobi ile karşı karşıya kalındığının göstergesidir. Nomofobi nedir? Belirtileri ve Tedavisi Nelerdir? gibi sorular insanın aklına gelmektedir. Nomofobi ile nasıl başa çıkılacağını bilinmesi oldukça önemlidir.
Nomofobi Nedir?
Her ne kadar bilgi ve bağlantı için dijital cihazlara güvenilmektedir, bu nedenle telefonu kaybetme konusunda endişelenilmesi doğaldır. Telefonun aniden kaybolması fotoğrafların, rehberin ve diğer bilgilerin (bankacılık, sosyal medya vb.) kaybolması halinde ne yapılacağı konusunda endişe duyulabilmektedir. Ancak nomofobi (no mobile phone phobia), günlük yaşamı engelleyen, kalıcı ve şiddetli bir “cep telefonuna sahip olmama fobisi” denilebilir. Yapılan çeşitli çalışmalar bu fobinin giderek yaygınlaştığını göstermektedir.
Nomofobi Belirtileri
Ruh sağlığı uzmanları bu durum için resmi tanı kriterlerini henüz oluşturmamıştır. Ancak genel olarak nomofobinin akıl sağlığı için sorun oluşturduğu konusunda aynı düşünceye sahiptir. Hatta bazı uzmanlar tarafından nomofobinin bir tür telefon bağımlılığından ileri geldiğini öne sürmektedir. Fobi bir tür korkudur. Korkulan şeye bağlı olarak verilecek tepkinin duygusal ve fiziksel belirtiler olarak ortaya çıkmasını sağlar.
Nomofobi’de duygusal olarak ortaya çıkan belirtiler şunlardır;
- Telefona sahip olunamadığı veya kullanılamayacağı düşünüldüğünde oluşan endişe, korku veya panik
- Telefonun bir yere konulması gerekiyorsa veya bir süre telefonun kullanılamayacağı bilindiğinde oluşan endişe ve ajitasyon (çırpınma durumu)
- Telefonun kısa süreliğine de olsa bulunamaması halinde panik veya endişe
- Telefonun kontrol edilemediği zaman görülen stres veya endişe
Fiziksel semptomlar şunları içeriyor:
- Göğüste sıkışma
- Nefes almada zorluk
- Baş dönmesi, baygınlık veya şaşırmış hissetmek
- Titreme
- Aşırı terleme
- Kalp atışında artış
Nomofobi Nedenleri
Nomofobi günümüz şartlarında oluşan, modern bir fobi olarak kabul edilir. Diğer bir ifadeyle, bu fobinin nedeni günümüzde teknolojiye olan bağımlılığın artması ve bilgiye erişiminin aniden kaybedilmesinin ardından ortaya çıkan endişedir. Nomofobinin gençlerde ve genç yetişkinlerde daha yaygın görülebilmektedir.
İzolasyon korkusunun nomofobinin oluşmasında etkileyici rol oynayabilir. İnsanın sevdikleriyle birlikte iletişim kurmasının birinci aracı cep telefonuysa, telefonsuz kendisini oldukça yalnız hissedebilir. Bu yalnızlık hissinin yaşamak istenmemesi, telefonun sürekli yakın bir konumda bulundurulmasına neden olabilir.
Diğer bir neden ise ulaşılamama korkusundan kaynaklanabilir. Önemli bir mesaj veya arama beklenilmesi durumunda insanlar cep telefonlarını yakınında tutar.
Fobiler olumsuz deneyimlere tepki olarak gelişmeyebilir, ancak bazı durumlarda olumsuz durumlar karşısında da ortaya çıkabilir. Geçmişte telefonun kaybedilmesi büyük bir acı ve sıkıntı yaşatması halinde, bu durumun tekrar yaşanacağından endişe duyulabilir. Yakın bir aile üyesinin fobiden veya başka bir korkudan muzdaripse, sizde de fobi gelişme riski artabilir.
Nomofobi Nasıl Tedavi Edilir?
Ciddi bir stres yaşanması veya günlük yaşamı yönetmekte zorluk çekiliyorsa terapist kişiye tedavi önerebilir. Tedavi genellikle fobinin belirtilerini ele almaya ve bu belirtilerle başa çıkmaya yardımcı olur. Terapist, kişiye bilişsel davranış terapisi veya maruz kalma terapisi önerebilir.
Bilişsel davranışçı terapi
Bilişsel davranışçı terapi (CBT), telefonun kişinin yanında bulunmadığı fark edildiğinde ortaya çıkan olumsuz düşünce ve duygularla başa çıkılmasına yardımcı olabilir. “Telefonu kaybedersem arkadaşlarla iletişime geçemem” şeklinde düşünmek insanı kaygılı veya depresif hissettirebilir. Ancak bu tedavi, bu fikrin mantıksal olarak sorgulanmasına yardımcı olur. Bunun yerine “rehber yedeklendi, bu yüzden yeni bir telefon alacağım. İlk birkaç gün zor olabilir ama dünyanın sonu değil” şeklinde söylenerek bilişsel davranışçı terapiyle bu durum atlatılabilir.
Maruz bırakma (kalma) terapisi
Maruz bırakma terapisi, kişinin kendisini yavaş yavaş korkularına maruz bırakarak korkularıyla yüzleşmeyi öğrenmesinde yardımcı olur. Nomofobisi olan kişi yavaş yavaş telefonunu yanında olmaması deneyimine alışması gerekir. Bu durum özellikle fobisi olan kişiler sevdikleriyle iletişimde olabilmek için bir cep telefonuna ihtiyaç duyuyorsa ilk başta nomofobisi olan kişiye korkutucu gelebilir. Ancak maruz bırakma terapisinin amacı, kişisel bir amaç olmadığı sürece cep telefonu kullanımından tamamen kaçınmak değildir. Aksine, telefonunuzun yanınızda olmadığını düşündüğünüzde hissettiğiniz aşırı kaygıyla başa çıkmanıza yardımcı olur. Bu korkuyu ele almak, telefonunu daha sağlıklı bir şekilde kullanmanıza yardımcı olacaktır.
İlaç tedavisi
İlaçlar şiddetli fobilerin semptomlarının yönetilmesine yardımcı olabilir, ancak altta yatan nedeni tedavi etmezler. Fobileri tek başına ilaçla tedavi etmek genellikle etkisizdir. Belirtilerinize bağlı olarak psikiyatristiniz, siz belirtilerinizi tedaviyle nasıl yöneteceğinizi öğrenene kadar kısa bir süreliğine ilaç önerebilir.
Kişisel olarak atacağınız (atılacak) adımlar
Nomofobi ile baş edebilmek için kişi kendi başına da adımlar atabilir. Daha iyi uyuyabilmek için geceleri cep telefonunu kapalı konuma getirebilirsiniz. Alarm kurmak isteniyorsa gece saatlerinde telefonun kolayca ulaşamayacak ve kontrol edemeyecek kadar uzağa konulabilir. Alışverişe veya yürüyüşe çıkıldığında telefonu kısa süreliğine evde bırakmayı da deneyebilirsiniz.
Her gün tüm teknolojik aletlerden uzak kalıp kendinize zaman ayırabilirsiniz. Birşeyler yazmak, resim veya benzeri şeyler çizmek, yürümek, bisiklete binmek veya yeni bir açık alanı keşfetmeyi deneyin.
Bazı insanlar telefonlarını çevresindeki insanlarla iletişimde kalmak için kullandıkları için kendilerini telefonlara çok bağlı hisseder. Bu durum telefondan uzaklaşmayı zorlaştırabilir ancak atabilecek bazı adımlar bulunmaktadır. Çevrenizdeki insanlarla mümkün olduğunca sosyalleşmeye teşvik edin. Bir buluşma ayarlanabilir, yürüyüş veya hafta sonu kaçamağı planlanabilir.
Sevilen kişiler başka şehirde veya ülkede yaşıyorsa telefonda geçirilen zamanı diğer aktivitelerle dengelemeyi deneyebilirsiniz. Telefonu her gün belirli saat aralıklarında kapatabilir ve başka bir şeye aktivite için zaman ayırabilirsiniz. Fiziksel olarak yakın olan kişilerle yüz yüze etkileşimler içerisine girebileceğiniz sohbetler edilebilir.
