Türkiye’nin Dağları

Kıvrımlı dağlar, levhaların sıkıştırılması ile birlikte esnek tabakaların kıvrılarak yükselmesi sonucu oluşmuştur. Kuzey Anadolu Dağları ve Toros Dağları kıvrımlı dağlar arasında yer almaktadır. Ayrıca;

• Doğu Anadolu Bölgesinde; Cilo, Mercan, Malatya, Karasu, Munzur, Allahuekber, İspiriz ve Mengen,
• İç Anadolu Bölgesinde; Elmadağ, Akdağlar, Köse Dağları ve Tecer Dağları,
• Marmara Bölgesinde; Yıldız, Samanlı, Koru, Işıklar ve Biga dağları,
• Ege Bölgesinde; Demirci, Eğrigöz, Emirdap ve Sandıklı dağları, kıvrımlı dağlardır.

Kırıklı dağlar, kıvrılamayacak kadar sert kütlelerin basınca uğrayarak kırılması sonucu oluşan dağ türleridir.

Kırılma sonucunda ortaya çıkan yüksek alanlara “Horst”, alçak alanlara “Graben” denilmektedir. Kırıklı dağlar çoğunlukla Ege Bölgesinde bulunmaktadır. Bu bölgede kuzeyden güneye gidildikçe bir dağ ve bir akarsu sırası gözlenmektedir.

Kırıklı dağ örnekleri; Kazdağı (Edremit), Madra Dağı (Bakırçay), Yuntdağı (Gediz), Bozdağlar (Küçük Menderes), Aydın Dağları (Büyük Menderes), Menteşe Dağları (Ege Bölgesi), Nur Dağları (Akdeniz Bölgesi)’dir.

Volkanik dağlar, yer altında bulunan kızgın ve akışkan magma tabakasının yüzeye çıkması ve burada katılaşması sonucu meydana gelmektedir. Genellikle fay hatları üzerinde bulunmaktadır. Arazide tek olmaları volkanik dağları diğer dağlardan ayıran bir özelliktir. Türkiye’de yer alan volkanik dağlar aşağıda kısaca listelenmiştir.

• Doğu Anadolu Bölgesi: Ağrı, Süphan, Tendürek ve Nemrut Dağları
• İç Anadolu Bölgesi: Erciyes, Hasandağı, Karacadağ, Melendiz ve Karadağ
• Ege Bölgesi: Manisa – Kula konileri
• Marmara Bölgesi: Uludağ
• Akdeniz Bölgesi: Hatay – Hassa
• Güneydoğu Anadolu Bölgesi: Karacadağ

Günümüzde, Türkiye’de aktif bir volkanik dağ bulunmamaktadır.

Türkiye’nin Dağları ve Genel Özellikleri

Türkiye’de bulunan dağlar genellikle 3. Jeolojik zamanda oluşmuştur. Dağlar, Alp – Himalaya dağ kuşağına dahildir ve dağlarda genç oluşumlu bir yapı gözlenmektedir. Bazı dağlar ise 4. Jeolojik zamanda yaşanan buzullaşmanın etkisinde kalmıştır. Bunlar; Ağrı, Bolkar, Kaçkar, Buzul Dağları vs.

Türkiye’nin doğusuna gidildikçe yükseltiler artmaktadır. Genel yükseltiler 1500 metreden fazladır. Karadeniz ve Akdeniz Bölgelerinde kıyıya paralel uzanan dağlar, Ege Bölgesinde kıyıya dik uzanmaktadır.

Türkiye’nin dağları ulaşım, turizm, kıyı tipi, yağış, iklim çeşitliliği, nüfus dağılımı, kıta sahanlığı ve tarım alanları üzerinde etkilidir. Türkiye’de bulunan en yüksek 5 dağ maddeler halinde belirtilmiştir.

• Büyük Ağrı (5137 m)
• Buzul (4166 m)
• Süphan (4058 m)
• Kaçkar (3932 m)
• Erciyes (3917 m)

Dağların kıyıya uzanış şekillerinin sonuçları;

Dağlar kıyıya paralel ise kıta sahanlığı dardır. Boyuna kıyı tipi gözlenir. Delta oluşumu oldukça zordur. Kıyı kesimlerinde girinti ve çıkıntı azdır. Bu sebeple koy ve körfez oluşumu da az gözlenir. Falez sayısı fazladır. Kıyılar ve iç kesimler arasında iklim farklılığı gözlenmektedir. Kıyılar ve iç kesimler arasında ulaşım zorluğu yaşanır. Yamaç yağışları gözlenir. Nüfus ve bitki örtüsünün dağılımında farklılık gözlenir.

Dağlar kıyıya dik ise kıta sahanlığı geniştir. Enine kıyı tipi gözlenir. Delta oluşumu oldukça kolaydır. Kıyı kesimlerde girinti ve çıkıntı fazladır. Bu sebeple koy ve körfez oluşumu da fazladır. Falez sayısı azdır kıyılar ve iç kesimler arasında iklim farklılığı azdır. Kıyılar ve iç kesimler arasındaki ulaşım oldukça kolaydır. Yamaş yağışları az gözlenir. Nüfus ve bitki örtüsünün dağılımı dengelidir.