Sokullu Mehmet paşa, üç padişah iktidarında sadrazamlık yapmış büyük bir devlet adamıdır. Sokullu Mehmet paşa, hayatı nasıl geçti ve neler yaptı?
1- Sokullu Mehmet paşa Nerede doğdu, büyüdü?
Sokullu Mehmet paşa, Bosna’nın sokul köyünde doğmuştur. Sokullu lakabıda doğdu yerden gelmektedir. Şahin oğulları sülalesine mensuptur. Ailesinin de onayı ile devşirme olarak alınmıştır. Mehmet adını Edirne’deyken almıştır. Eğitimini Enderun mektebinde tamamlamıştır.
2- Hangi savaşlara katıldı? Neler yaptı? Nasıl yükseldi?
Sokullu Mehmet paşa, İstanbul’a getirilince padişahın hizmetine girdi. İç hazineden sorumlu oldu. Daha sonraları kapıcılar kethüdası (başı) olmuştur. 1546’da Kaptan-ı derya vazifesine getirildi. Trablusgarp’ta İspanyollara karşı zafer elde etti. Kanuni Sultan Süleyman, ordu doğuda iken Avrupalılar Rumeli’ye saldırmasın diye Sokullu Mehmet paşayı Rumeli beylerbeyi olarak atadı. Bu vazife sırasında Sokullu paşa Beçe, Beçkerek ve Çanad kalelerini zapt etti. Lapova kalesi ise kendisi teslim oldu.
İlerleyen yıllarda bir acem seferi daha olma ihtimaline karşı 1552’de Rumeli birlikleriyle beraber tokatta kışladı. 1554’te büyük Osmanlı ordusuna katılmıştır. Bu seferde Gürcistan’da savaşma emri aldı ve bölgede büyük zaferler elde etti. Seferden döndüğü zaman üçüncü Kubbealtı vezirliğine atandı. 1565’te ise sadrazam Ali paşanın vefatı üzere sadrazam olmuştur. Avusturyalıların tahriki sebebiyle Sultan Süleyman son seferine – Zigetvar seferi – çıkmıştır.
Zigetvar padişahın gözünde çok kritik öneme sahip bir kale olmakla beraber alınması şarttı. Kale düşmeden bir gün önce Sultan Süleyman vefat etmiştir. Sokullu Mehmet paşa bunu ustalıkla gizleyerek seferin bozulmasına engel olmuştur. Şehzade Selim’in sorunsuz bir şekilde tahta oturmasını sağlamıştır.
Sultan Selim tahta yeni çıkmıştı ve babasına göre devlet işlerinde daha pasifti. Mehmet paşanın yükü ağırdı. Mehmet paşa Yemen ve Basra ayaklanmasını önleyerek karışıklığın önünü kesmiştir. 1570’de Kıbrıs ele geçirilmiş ama ertesi sene İnebahtı’da Osmanlı donanması çok büyük zayiata uğratılmıştır. Üçüncü Mehmet döneminde de 5 yıl sadaret mührünü taşımış olan Sokullu Mehmet paşa 1579’da bir meczup tarafından şehit edilmiştir.
3- Devlet üzerindeki etkileri nelerdir?
Sokullu Mehmet paşa üç padişah döneminde sadaret mührünü taşımış bir devlet adamıdır. Sultan Süleyman Zigetvar seferi sırasında ölünce Sokullu Mehmet paşa Kubbealtı vezirleri ile fikir birliğine varıp durumu kontrol edebilmesi divanda sözünün geçtiğine delildir. Sultan Selim döneminde orta doğunun karışmasını önleyebilmiş ve bu sayede devlet üzerindeki otoritesini arttırmıştır. Başarıları sayesinde Sultan Süleyman’ın yokluğunu fazla hissettirmemiştir.
